De IRB-expertdag van 12 maart over Financiële zelfredzaamheid was een schot in de roos. Na deze dag ben ik er extra van overtuigd geraakt dat financiële problematiek een belangrijke stressor is voor heel veel mensen en dat er vaak iets aan te doen is.
Nadja Jungmann maakte in haar presentatie en workshop een aantal dingen duidelijk. Veel opeenstapeling van financiële problemen ontstaat mede op basis van gebrek aan kennis over financiële procedures, wet- en regelgeving. De deurwaarder is veel hulpverleners niet vertrouwd. Het is verder erg belangrijk om financiële stress vroegtijdig te signaleren en met cliënten te praten over de consequenties van keuzes die zij maken. De gesprekstechniek is hierbij cruciaal: open, uitlokkende vragen en andere technieken uit het oplossingsgericht werk en motiverende gespreksvoering zijn onmisbaar om niet in allerlei weerstanden te verzeilen. Mensen moeten uiteindelijk zelf voor een andere weg kiezen. Een hulpmiddel is het breder maken van het financiële verhaal met behulp van een techniek als ‘de brug’.
De workshop van Birgit Sporken, Lucia Olthuis en Nicoline Telgenkamp begon met een verhelderende oefening die nog eens duidelijk maakte dat wij als hulpverleners een flink gebrek aan kennis hebben, te beginnen met kennis van onze eigen situatie. Het zou al heel wat helpen wanneer we erkennen dat we van het gebied financiën niet zo veel weten om daarna samen met de cliënt op zoek te gaan naar hoe het in elkaar zit en naar mogelijke oplossingen. Daarbij kan het schema over de interne en externe invloeden op het maatschappelijk (en ook financieel) functioneren een handig instrument blijken dat bovendien zorgt voor een duidelijke verbinding met herstel. De training ‘Financiële zelfredzaamheid versterken’ is een aanrader. Ook hier ligt er veel nadruk op de context van financiële problemen. Benadrukt werd dat contact maken en onderhandelen met schuldeisers en instanties soms onverwacht problemen kan helpen oplossen.
Het indrukwekkende verhaal van ervaringsdeskundige Michael Kapteijn over zijn ervaringen met het opgroeien in armoede sloot wonderwel aan bij het voorafgaande. Leerpunt: lange tijd vroeg niemand hem wat hij zelf eigenlijk dacht nodig te hebben. Veel hulpverleners komen met oplossingen en vergeten te vragen naar de problemen en wensen die de persoon zelf ervaart. Daar kan de IRB iets betekenen.
Het ontstaan en oplossen van financiële problemen kwam op deze dag goed uit de verf. Het werd heel duidelijk dat het gebied ‘financiën’ in veel rehabilitatietrajecten een sleutelrol speelt. Wat ik een beetje miste was een explicietere verbinding van het gebodene met de IRB. De training Financiële zelfredzaamheid versterken werd wel even genoemd maar dit werd weinig uitgewerkt. Uitgaan van de eigen doelen en de eigen kracht van mensen kan een goede aanvulling zijn op enerzijds de steun en voorwaarden van de verbetering van financiële zelfredzaamheid, anderzijds op de probleemoplossende en motiverende gespreksvoering zoals die op deze dag geregeld ter sprake kwam. Mensen hebben vaak heel duidelijke eigen wensen op financieel gebied. De IRB kan hen helpen om die wensen te verwezenlijken.
Zoals gezegd: een schot in de roos. Het ligt in de bedoeling om dergelijke bijeenkomsten twee keer per jaar te laten plaatsvinden. Dat belooft wat.
Jos Dröes